Krajem 1896., Beograd i Zagreb su bili gradići sa oko 60.000 duša sa velikim ambicijama da postanu kulturni centri emancipujućih jugoslovenskih naroda. Te godine, oba grada su imala prve projekcije filmova braće Lumière. U Beogradu to se desilo na Terazijama, u gostionici  Zlatni Krst, 6. juna, manje od šest meseci od prvog javnog prikazivanja filma u Parizu, i prvi put na Balkanu. U Zargebu, malo kasnije, 8. oktobra, u dvorani “Kola” (danas Akademija dramskih umjetnosti), blizu sadašnjeg HNK. Film je ubrzo postao zanimacija građanstva oba grada, koje su zabaljvali putujući projekcionari u kafanama, balskim dvroanama i sličnim prostorima.

Jedan od takvih prostora je bio i hotel “Bulevar”, podignut između 1867. i 1870. godine, na uglu sadašnje Makedosnke, Braće Jugovića i bulevara Despota Stefana, gde je prva filmska projekcija izvedena 1899. Devet godina kasnije, Beograd dobija prvi bioskop kod hotela Kasina, medjutim, sala hotela “Bulevar” nastavlja svoju ulogu u kulturnom životu prestonice kao beogradska “Opera”, koja je tu bila od 1909. do 1911. 1912., ipak postaje stalni bioskop pretencioznog i rogobatnog naziva: „Grand bioskop porodice Gomon u hotelu Opera“.

U to vreme u Zagrebu na scenu, čak i bukvalno stupa Leo Mueller, naslednik pozamašne ciglane i filmofil, koji je i glumio u prvim hrvatskim filmovima. Sa svojim bratom Alfredom,  1916. on podiže bioskop “Helios” (sadašnje pozorište “Gavella”), a onda 1919. stvara bioskop “Balkan” u produmu popularne pivnice-restorana u Varšavskoj ulici. 1924-25., oni odlučuju da podignu velelepni bioskop, najmoderniji u ovom delu Evrope, sa 1100 mesta i ukrašenim foajeom. Otvoren je projekcijom filma “Nibelunzi” Fritza Langa i domaćeg filma “Dalmacija, zemlja sunca”. 1928., Zagrebački “Balkan” dobija imenjaka u Beogradu: “Grand bioskop porodice Gomon u hotelu Opera”, dobija ime pod kojim je poznat i voljen do danas.

Posle drugog svetkog rata, tokom koga je u Jasenovcu ubijen Leo Mueller, oba “Balkana” postaju državno vlasništvo i šire celuloidne snove građanima dva glavna kulturna centra Jugoslavije. Devedesetih, kao i gradovi u kojima su postojali oni gube vezu: Zagrebački “Balkan” u skladu sa novom hrvatskom politikom 90ih postaje “Europa”. Beogradski “Balkan” zadržava ime ali kulturne i ekonomske sankcije, kao i rastuća piraterija dovode do njegovog propadanja. Velelepna sala, bogato ukrašena skulpturama, nemo gleda pohabana sedišta i gledaoce u jaknama kako cvokoću zbog gotovo nepostojeće grejanja.

2000te nisu bile ništa bolje prema oba bioskopa koji su se našli na udaru kako novih tehnologija, tako i (kvazi)liberalnog ekonomskog sistema koji je bioskope gledao ne kao izvore kulture već kao izvore profita, svrstane u isti rang sa kladionicama, kockarnicama, prodavnicama, ili magacinima. Ambicije i vizije Lea Muellera i sličnih entuzijasta su bile nezamislive privatizacionim upravnicima. Zagreb gubi svoje bioskope postepeno, sa mnogim salama prenamenjenim u pozorišta i koncerne dvorane ili, u gorem slučaju, kineske prodavnice i skladišta. Beograd ih gubi naglo, 2007., skandaloznom i kriminalnom privatizacijom Beograd filma, gde je novi vlasnik, Nikola Đivanović (saradnik bivšeg guvernera i ministra finansija, Mlađana Dinkića) preduzeće protiv-pravno rasparčao, salama pokušao da promeni namenu i, konačno, sve zajedno bankrotirao.

Beogradski “Balkan” je neko vreme izbegao tužnu sudbinu svoje mlađe sabraće (Kozara, na mesto prvog stalnog bioskopa u Beogradu je volšebno izgorela 2012.) i čak je bio na putu da bude fokalna tačka  domaćeg filma, kad je Darko Bajić, režiser i producent, iznajmio bioskop. Plan je bio da “Balkan” postane deo prestižnog lanca umetničkih bioskopa, Europa Cinemas i tada je uz njega postavljena “staza slavnih” da proslavi velika imena domaće kinematografije. Međutim taj ambiciozni projekat je prekinut kad je novi vlasnik odučio da je zgrada nebezbedna i stavio katanc na bioskop 2010.

Od tada je beogradski “Balkan” podvrgnut seriji renoviranja i pompezno najavljenih otvaranja, ali nije otvorio vrata. Trenutni rezultat je polu-obnovljena fasada bez karakterističnog znaka, napuštena sala 104-godine starog bioskopa u nepoznatom stanju, i reklama CBRE-a, da traži zakupca, kao bilo koji prazan poslovni prostor u tranzicionom Beogradu. Njegov brat, “Zvezda” je jedini spasen od strane “Pokreta za okupaciju bioskopa” i sada u poprilično neuslovnoj sali povremeno pušta nezavisne filmove.

U isto vreme kada je Nikola Đivanović izjavio da je samo došao da zakopa Beogradske bioskope, koji su odavno bili mrtvi, u Zagrebu je grupa oko Zagrebačkog filmskog festival odlučila da spasi “Europu” (née “Balkan”) od pretvaranja u pozorište. Oni su se okupili u akciji “Daj mi kino” 2007. i “naterali” Grad Zagreb da kupi “Europu” i da ga podari ekipi ZFFa da pušta alternativni filmski program. Od tada programe  “Europe” podržavaju Grad Zagreb, HAVC (Hrvatski audiovizualni centar) i Europa cinemas. U novembru 2016. “Europa” je dobio priznanje Europe Cinemas za najbolji program, de facto postavši najbolji bioskop u Evropi.